Paragraf 22

Joseph Heller

Co prawda nie bardzo dostrzegłem wybitność i wielkość tej klasycznej pozycji, mniemam jednak, że odegrała swoją rolę historyczną. Heller przez pryzmat kilku postaci jednostki lotniczej stacjonującej we Włoszech w czasie II Wojny Światowej pokazał absurd wojny oraz stosunki panujące w wojsku. Yossarian, główny bohater, którego - jak twierdził, wszyscy próbowali zabić - bądź to każąc mu latać, bądź strzelając do samolotu, w którym leciał -  to taki trochę amerykański Szwejk (Heller nie ukrywał, że powieść Haska była dla niego inspiracją) W książce - ciąg zabawnych historyjek, cała gama charakterów i chęć przeżycia ponad wszystko. Uważny czytelnik odnajdzie ten ponadczasowy wymiar ludzkich relacji - władzy i poddaństwa - w organizacjach, w których władza została nadana z góry, lub zdobyta na drodze bardziej lub mniej sensownych awansów. Dziś raczej niewiele się zmieniło ( wiem, bo mam znajomych , którzy pracują w wojsku). Śmiszno i straszno - można czytać tę powieść "po wierzchu" na wesoło, lub "do głębi" na smutno - jak kto woli.